In tegenstelling tot obscure netwerken als Silk Road of Darknet, of de anonimiteit van The Onion Router, is Facebook gebaat bij transparantie en openbaarheid. Op Facebook gelden normen en regels, maar die kunnen nogal eens willekeurig zijn. De grootste gemene deler van 1,5 miljard gebruikers is – in tegenstelling tot de communities in de kleinere netwerken – natuurlijk niet liberaal, progressief, ondeugend of illegaal. Door die willekeur is het vrij makkelijk om een Facebook-account op slot te krijgen. Kijk maar eens mee naar deze 8 manieren.

1. Verklikkers

De mensen van Facebook kunnen niet persoonlijk alle content in de gaten houden, dus laten zij zich meestal leiden door “verklikkers”. Het gaat meestal om mensen die zich “beledigd” voelen, waarbij ze zich beroepen op vergezochte redenen als:

• “This fish doesn’t look like a fish, it looks like a man’s private parts, and I have small children around me during the day.”
• “I saw this on my feed and I do not approve please take it off.”
• “I don’t believe in this coin. It goes against what I believe in.”

Op die manier is er natuurlijk heel veel slechte, ja, zelfs verderfelijke content te vinden.

Dat dat nog wel eens verkeerd uit kan pakken blijkt telkens weer. In 2011 werd een aantal pagina’s van techbedrijven gesloten, omdat iemand had geklaagd over een inbreuk op octrooi. In plaats van een onderzoek naar de waarheid van zo’n klacht (dure advocaten! – of gewoon gemakzucht?) speelt Facebook liever op safe, en draait de knop om van de gemelde pagina’s – zelfs zonder de eigenaars te waarschuwen, of te vermelden om welke content het zou gaan. Er wordt dan wat vaag verwezen naar de rammelende Statement of Rights and Responsibilities.

Ars Technica, een van de meest prominente slachtoffers schreef: “Heb je vijanden op Facebook? Facebook is zo gretig om copyright te beschermen dat een eenvoudige beschuldiging al voldoende is om een account af te laten sluiten”.

2. Preutsheid

Er was een schandaaltje om het verwijderen van een onschuldige foto van twee kussende mannen – nota bene uit de veelbekeken TV serie Eastenders – en even later over een vrouw die borstvoeding gaf. De meeste van deze schandalen eindigden in virals, campagnes en daarna een herstel en wat vage excuses.

Het dorpje Effin (Ierland) was lange tijd niet toegestaan als woonplaats, omdat het als beledigend werd beschouwd: het kon als eufemisme voor “fucking” worden gezien. Ach ja. In 2012 werd het dorpje toegelaten.

3. Beledigingen

Nog een stapje verder: over beledigende content is Facebook hypergevoelig. Dit maakt het voor censuurbeluste trollen en zeurkousen erg makkelijk om hun slag te slaan. Vooral als ze optreden in groepsverband is dit effectief: als je tenslotte 10 klachten binnenkrijgt over een gebruiker, dan MOET die wel fout bezig zijn. Zo werd de pagina van seks-journalist Violet Blue gesloten nadat anti-porno activisten steen en been hadden geklaagd, en werden critici van de islam verwijderd nadat leden van een fundamentalistische groep zich hadden opgewonden over de niet-gelovigen.

4. Geheimzinnigheid en afpersing

Omdat Facebook zelden vertelt wat de reden voor de blokkering is – waarschijnlijk om er niet voor uit te hoeven komen hoe ridicuul hun beleid is – komen slachtoffers terecht in een kafkaëske hel van standaard e-mails en nutteloze FAQs. Het kan dan voor Facebook gemakzucht zijn, het geeft ze ook een slechte naam. Klachten worden niet of nauwelijks gecontroleerd, er zijn sterke tekenen van willekeur, homofobie en preutsheid in het algemeen. Het beleid wordt niet bepaald door de content zelf, maar door (het aantal) klachten.

Ook kan het meespelen dat Facebook graag in China toegelaten wil worden: als ze het braafste jongetje van de klas zijn helpt dat wellicht. Er zijn ook gevallen bekend van afpersing: een kwaadwillende gebruiker wilde wel afzien van melding van “misbruik” als het slachtoffer hem een som geld zou betalen.

5. Artiestennamen en andere fictieve namen

Een paar jaar geleden werden artiesten gedwongen om hun eigen naam te gebruiken, in plaats van hun podiumnaam. Alle artiesten? Nee, alleen drag queens – want een naam als Dolly Bellefleur is natuurlijk te gezellig om zomaar toe te staan. Tegelijkertijd kan iedereen een pseudoniem aannemen als hij/zij niet wenst te worden gevonden door vrienden uit een ander leven of een duister verleden: er zijn alleen in Amsterdam al honderden mensen die hun achternaam hebben vervangen door de naam van de stad. Dit is tégen het beleid, maar als er geen klachten komen wordt er niet ingegrepen.

Het beleid inzake shownamen is eind vorig jaar veranderd, nadat activisten aan de bel hadden getrokken – en een petitie meer dan 36.000 handtekeningen opleverden. Er volgde zelfs een officieel excuus van de Chief Product Officer, Chris Cox – op een ‘all-inclusive’ Amerikaanse manier: “I want to apologise to the affected community of drag queens, drag kings, transgender, and extensive community of our friends, neighbours, and members of the LGBT community for the hardship that we’ve put you through in dealing with your Facebook accounts over the past few weeks.” Zo, zand erover!

Deze toestand was overigens het gevolg van honderden klachten die van één gebruiker kwamen, hetgeen niemand opgevallen was. Bijkomend effect was wel dat de klantenservice inzake meldingen zou worden verbeterd.

6. Een 17 pagina’s tellend handboek, zonder eenduidigheid

Waar praten we over? Het gerucht gaat dat er per week meer dan 1 miljoen klachten binnenkomen, waar andere bronnen zelfs melding maken van 250.000 per uur.

De meeste klachten worden afgehandeld door logaritmes, maar er bestaat wel een censuurteam (denk: Catch 22). Omdat het met name gaat om arbeidskosten, wordt dit werk grotendeels geoutsourced naar lagelonenlanden, bijvoorbeeld Marokko. Een klokkenluider, die voor $1 per uur was ingehuurd om te censureren, vertelde hoe Facebook de nadruk legde op het voorkomen van porno, ranzigheid, racisme en cyberbullying. Er is een (geheim) handboek van maar liefst 17 pagina’s over wat mag en niet mag.

Wat wel mag

Marihuana is geen probleem, andere drugs wel. Haatdragende taal mag alleen als het om een grap gaat, dierenmishandeling mag worden getoond als het duidelijk is dat de gebruiker het afkeurt. Abortus is geen taboe, tenzij het de regels van naaktheid overtreedt.

Wat niet mag

Er wordt in het handboek o.a. melding gemaakt van “camel toes” en “moose knuckles” (jazeker, er is een mannelijke variant), seksspeeltjes – maar die zijn alleen “X” in de context van seks – en alle soorten fetisjes, maar ook plaatjes van dronken of bewusteloze mensen en slapende mensen met een tekening op hun gezicht.

En de knaller: “ANY photoshopped images of people, whether negative, positive or neutral.” In een recente update worden positieve bewerkingen weer toegestaan, evenals het tonen van de meeste “bodily fluids”. Je mag twee mensen niet fotografisch vergelijken – hetgeen ironisch is omdat Facebook juist op die manier ooit is opgezet!

Seksuele activiteit mag niet, OK – daar zijn genoeg andere sites voor. “Voorspel” mag dan weer wel, zelfs voor man-man of vrouw-vrouw spel. Dus homo’s kunnen elkaar gewoon betasten. Maar (de contour van) een vrouwelijke tepel is niet toegestaan – de mannelijke wel – evenmin als een bouwvakkersdecolleté.

Het wordt echter wel heel onsmakelijk als het om geweld gaat. Bloederige foto’s mogen zolang iemands ingewanden er niet uitkomen. Verbrijzelde hoofden en ledematen zijn OK, evenals diepe vleeswonden en excessief bloed – dit wordt allemaal letterlijk zo beschreven. Je mag de Holocaust niet ontkennen en Atatürk niet beledigen – zo wordt ook internationaal recht nageleefd. En er komen ook necrofilie, pedofilie, onthoofdingen en zelfmoorden voorbij. Maar dat kan geen kwaad, liever een onthoofding dan een tepel. Het leven van een censor gaat niet over rozen!

7. Naakt en kunst

En dan naakt. Of kunst met naakt. Wat vinden de baasjes in Californië daarvan? Als het gaat om seks en naaktheid dan is Facebook strikt “PG13” (“Parents strongly cautioned – some material may be inappropriate for children under 13”).

In 2012 was het eerbiedwaardige blad de New Yorker nog slachtoffer van censuur: een cartoon met nauwelijks zichtbare vrouwenborsten werd niet toelaatbaar geacht.

Kunstopleidingen en musea die een tekening of schilderij van een naakt op hun pagina zetten werden geconfronteerd met verwijderde plaatjes en geblokkeerde accounts, met de simpele mededeling: “You uploaded a photo that violates our terms of use, and this photo has been removed.”

Eén school reageerde verontwaardigd dat zij het moeilijk te accepteren vonden dat Facebook het eindoordeel had over – en online conservator was van – wat kunst was, en wat men met de wereld mocht delen. Reactie: het was een foutje en Facebook houdt van alle kunst, zelfs van de naakte mensen die daarin verschijnen. Het beleid bepaalt dat tekeningen of sculpturen van naakten wel zijn toegestaan. De artiest in kwestie had zo levensecht geschilderd dat de kijkers dachten dat het om een foto ging.

Kortom: je mag wel naakt plaatsen, maar niet als het foto’s of video’s zijn, want dat is geen kunst. En als het een tekening is, mag hij niet te echt lijken. Dus maak het een beetje knullig, zodat iedereen ziet dat het maar een tekening is. American Apparel (“Cotton”) kan dus zijn gang gaan, en ook ondeugende Japanse cartoons kunnen door de beugel.

8. O o, homo’s!

Het lijkt er ook op dat de dames en heren van Facebook moeite hebben met de LHBT- medemens. Bleek hierboven al dat drag queens (toch grotendeels lid van het LHBT-team) werden gedwarsboomd, het gaat veel erger mis bij fotografie.

De Engelse fotograaf Michael Stokes werd meerdere malen gepiepeld, gecensureerd en geblokkeerd. Bouw je als kunstenaar een schare van een half miljoen fans en volgelingen op, iemand klaagt, en je hele dossier is verdwenen.

Stokes had een reportage gemaakt van de Amerikaanse oorlogsveteraan Alex Minsky, die verminkt was geraakt, maar het door wilskracht had weten te brengen tot fotomodel. De foto’s tonen een beschaafd en kleurrijk ‘naakt’ (hij houdt een sportcup vast, dus is niet eens naakt), maar met een energie en symboliek die velen aansprak.

Nadat de Brit de foto online had gezet, kreeg hij het bericht dat dit in strijd was met “de naaktheid regels”, en dat hij 3 dagen geschorst was. Stokes vond deze regels echter nergens en begon te tweeten. Een volger, Frank Jones, plaatste de foto toen op zijn profiel als een protest tegen wat hij als discriminatie zag. Binnen korte tijd werd de foto meer dan 4.000 gepost – totdat ook de foto van Jones werd weggehaald, en daarmee ook alle shares. Na wat heen en weer ge-email werd de originele foto met excuses weer teruggezet, maar dit circus herhaalde zich nog een paar keer, soms met een verbanning van 30 dagen. Zelfs de lobby-site change.org zette zich in voor deze zaak.

Eerst bleek dat het een wraakactie was van iemand die copyright weigerde te betalen – later speelden onbekende klagers een rol (hier wordt altijd erg geheimzinnig over gedaan), maar feit is dat Facebook rommelig te werk ging, en zich met name liet leiden door het feit dat het om een naakte MAN ging. Tegelijkertijd had sportsite ESPN vergelijkbare foto’s – die door Stokes fans werden gerapporteerd, maar waarmee niets gebeurde. Misschien helpt het als je een groot merk bent, dat geld stopt in het platform?

Naakt: wat wel mag en niet

Over smaak valt niet te twisten, dus ook niet over “goede smaak”. Hier zie je wat niet mocht (mannentorsos) en wel (vrouwenbilspleet en eh.. een “badpak”).

. 

De rel met Facebook legde Stokes overigens geen windeieren: doordat het verhaal viraal ging kreeg zijn pagina meer dan 2,5 miljoen maal exposure, en bij het plaatsen van nieuwe foto’s komen er binnen 24 uur 70.000 likes – en dat zijn zéér respectabele aantallen.

Oscar Wilde zei het al: het enige dat erger is dan wanneer er over je gepraat wordt, is dat er niet over je gepraat wordt. Als Facebook in zijn tijd al bestaan had, dan had hij daar vast ook iets snedigs over gezegd.